Muskusratten zijn invasieve exoten en worden vooral bestreden vanwege de schade die ze aanrichten. Muskusratten hebben een negatieve invloed op de landschapsstructuur en biodiversiteit van moerasgebieden.
De impact van muskusratten op natuur wordt als groot en negatief beoordeeld en valt in de zwaarste impactcategorie. Zeker in natuurgebieden, waar het uitblijven van verlanding een knelpunt is voor de biodiversiteit, is het erg relevant en informatief om te kijken wat er gebeurt als de muskusrattenbestrijding wordt volgehouden en geïntensiveerd.
In opdracht van de Unie van Waterschappen is onderzoek gedaan naar het effect van muskusratten op de biodiversiteit. De resultaten van dit onderzoek zijn in een rapport samengevat.
Lees het rapport
Samen met de Universiteit van Amsterdam werken de waterschappen aan methodes om muskusratten met behulp van een nieuwe DNA-techniek op te sporen.
Het werk van muskusrattenbestrijders wordt steeds tijdrovender doordat het aantal muskusratten in Nederland de afgelopen jaren sterk is afgenomen. De nieuwe techniek van environmental DNA (e-DNA) moet het werk efficiënter maken.
De muskusrattenbestrijders verzamelen straks watermonsters op verschillende locaties en noteren die in een speciale app. Hiermee kan via het DNA uit de uitwerpselen aangetoond worden of er muskusratten aanwezig zijn op de locatie. Zitten er inderdaad muskusratten? Dan plaatsen de bestrijders daar vangmiddelen.
Nu is het speuren naar muskusratten nog mensenwerk. 400 Muskusrattenbestrijders lopen dagelijks vele kilometers langs het water op zoek naar sporen van muskusratten. Een muskusrat bouwt de ingang van zijn hol onder water, zodat roofdieren weinig kans hebben om de muskusrat te vangen. Het dier verraadt zich doordat hij sporen in het water achterlaat: afgevreten waterplanten en -wortels.
Dankzij de inzet van de waterschappen voor de bestrijding van de muskusrat, is het aantal muskusratten in Nederland sterk afgenomen. 15 jaar geleden werden er jaarlijks nog ruim 400.000 exemplaren gevangen, het afgelopen jaar was dat aantal gedaald naar minder dan 55.000. Toch blijft bestrijding nodig, omdat de dieren zich razendsnel voortplanten. Muskusratten worden gevangen omdat ze graven in dijken en waterkeringen.
Bekijk ook het artikel en het filmpje van EenVandaag over muskusrattenvangen via e-DNA.
Muskus- en beverratten komen niet van nature voor in Nederland. De dieren worden bestreden omdat deze schade aan waterkeringen en oevers kunnen aanbrengen. Ook vormen muskus- en beverratten een bedreiging voor de biodiversiteit. De waterschappen hebben zo’n 400 gespecialiseerde muskusrattenbestrijders in dienst.
In 2018 werden er 53.511 muskusratten gevangen. Dat is een daling van 14% ten opzichte van 2017. Hiermee wordt de dalende trend van de afgelopen jaren doorgezet. Doordat de muskusrattenpopulatie afneemt, worden er minder muskusratten gevangen.
Het aantal beverrat-vangsten is met 2% toegenomen: in 2018 werden er 1.268 beverratten gevangen. Bijna 95% van de vangsten vindt plaats langs de grens met Duitsland. Door de zachte winters van de afgelopen jaren is de beverrat-populatie in Duitsland sterk gegroeid, met als gevolg een aanhoudende instroom van beverratten naar Nederland.
Met Duitse organisaties vindt overleg plaats over de bestrijding van de beverrat in Duitsland en het Duits-Nederlandse grensgebied. Door een gerichte aanpak wordt voorkomen dat de beverratten zich over heel Nederland verspreiden.
De beverrat en de muskusrat staan op de Europese lijst van invasieve soorten vanwege de bedreiging die zij vormen voor de biodiversiteit. In België wordt de muskusrat vooral bestreden in Vlaanderen en in Duitsland wordt de muskusrat hoofdzakelijk bestreden in de deelstaat Niedersachsen.
In 2018 is als vervolg op de veldproef muskusratten een studie uitgevoerd naar een nieuwe bestrijdingsstrategie. In 2019 vindt hierover besluitvorming plaats. Daarnaast wordt samen met universiteiten en hogescholen gezocht naar innovaties die de bestrijding van muskus- en beverratten effectiever kunnen maken.
Voorbeelden zijn het speuren en monitoren met behulp van eDNA om gebieden met weinig muskus- en beverratten te kunnen controleren. Daarnaast wordt gewerkt aan 'slimme' vallen, die alleen sluiten als er een muskus- of beverrat in zit.
HAS Hogeschool gaat onderzoek doen naar slimme vangkooien voor beverratbestrijding. Zo moet voorkomen worden dat andere dieren dan beverratten vast komen te zitten in de kooien.
Het laatste achtergrondrapport over de Veldproef muskusratten is verschenen. Hierin staan analyses van vangstgegevens en een proef over objectbescherming.
Het is het meest effectief om muskusratten het hele jaar door te bestrijden. Dat blijkt uit het eindrapport van de Veldproef Muskusratten, waarvan op 28 mei de resultaten zijn gepubliceerd.
Vandaag ondertekenen Nederlandse en Duitse partijen een overeenkomst waarbij Nederlandse beverrattenvangers de dieren voortaan ook in Duitsland mogen vangen.
Kan DNA de migratiepatronen van muskusratten in beeld brengen? Een pilot toont aan dat verwantschapsonderzoek nuttig kan zijn voor een effectievere regiobestrijding van muskusratten.
Hoe kun je muskusratten sneller opsporen via het DNA dat ze achterlaten? Dat brengt een door STOWA en de Unie van Waterschappen opgezet onderzoek in kaart.
Op 5 en 6 maart waren 4 collega’s van Jägareförbundet – de Zweedse vereniging voor wildbeheer – in Groningen om daar de fijne kneepjes van de muskusrattenbestrijding te leren. De Zweden willen de muskusrattenpopulatie in het zuiden van het land beter beheersen.
Waterschappen zorgen voor veilige dijken en kades om overstromingen te voorkomen. Onderdeel van die taak is het bestrijden van muskusratten die door het graven van gangen en holen schade aan de dijken kunnen veroorzaken. Uit het eindrapport van de Veldproef Muskusratten, waarvan op 28 mei 2018 de resultaten zijn gepubliceerd, blijkt dat het hele jaar door bestrijden de meest effectieve vorm van muskusrattenbeheer is.
Het werk van de bestrijders wordt in een landelijke vangstregistratie vastgelegd. Muskusrattenvangers kunnen gegevens direct in het veld invoeren. De ontwikkelingen kunt u nalezen in de jaarverslagen.
Hoe gevaarlijk is een gangenstelsel voor een dijk? Hoeveel economische schade veroorzaken muskus-en beverratten? Kan het werk effectiever worden ingericht? Vragen die zijn onderzocht en vastgelegd in diverse rapporten.
Overige informatie over muskusrattenbestrijding in Nederland.
Drents Overijsselse Delta Vechtstromen Hunze en Aa’s Noorderzijlvest
Aa en Maas Brabantse Delta De Dommel
Hollands Noorderkwartier Rijnland Delfland Schieland en de Krimpenerwaard Amstel, Gooi en Vecht De Stichtse Rijnlanden
Rivierenland Hollandse Delta Rijn en IJssel Vallei en Veluwe
Heeft u een vraag over muskus- en beverrattenbestrijding in uw omgeving, of wilt u telefonisch melding doen? Neem dan contact op met uw eigen waterschap. Contactgegevens waterschappen