Meld een muskusrat

MENU
Dit formulier dient alleen gebruikt te worden om muskus- of beverratten te melden. Heeft u overlast van een andere rattensoort? Neem contact op met uw gemeente of met een particuliere bestrijdingsdienst. Welk dier heeft u gezien?














Welk dier heeft u gezien?

MENU

Beverrat

  • 1 meter van kop tot staart
  • Dunne ronde staart
  • Oranje voortanden
  • Dicht bij het hoofd staande oren
  • Zwemt met rug boven water
  • Leeft bij het water
  • Ingang hol net boven de waterspiegel

Heeft u een beverrat gezien? Meld het aan uw waterschap.

Muskusrat

  • Halve meter van kop tot staart
  • Staart aan de zijkant afgeplat
  • Nauwelijks zichtbare oren
  • Zwemt met rug boven water
  • Leeft bij het water
  • Actief rond de schemering of ‘s nachts
  • Ingang hol onder water

Heeft u een muskusrat gezien? Meld het aan uw waterschap.

Bruine rat

  • 30 à 35 cm van kop tot staart
  • Dikke kale staart
  • Duidelijk zichtbare oren die uitsteken
  • Zwemt met alleen kop boven water
  • Leeft in en rond huizen
  • Ook overdag actief
  • Woont vaak bij een huis of schuur

Heeft u overlast van een bruine rat? Neem contact op met uw gemeente of met een particuliere bestrijdingsdienst.

Waarom bestrijden?

MENU
Muskus- en beverratten graven uitgebreide gangenstelsels in dijken en oevers en vormen daardoor een bedreiging voor de waterveiligheid. De schade die door muskus- en beverratten veroorzaakt wordt, is op dit moment alleen te voorkomen door door de muskusratpopulatie zo klein mogelijk te houden. Dit is een taak van de waterschappen.

Bestrijding

Waterschappen proberen bij het bestrijden het dierenleed zoveel mogelijk te beperken en zijn daarom continu op zoek naar betere, efficiëntere vangmethoden. Ook wordt geïnvesteerd in de verdere professionalisering door opleidingen, een uniforme vangstregistratie en onderlinge kennisuitwisseling te stimuleren.

De bever

Naast graverij door muskus- en beverratten graven ook bevers steeds meer in waterkeringen. De bever staat echter op de lijst van bedreigde diersoorten en wordt bovendien beschermd door de Wet Natuurbescherming. Maar als de waterveiligheid in het geding is, moeten de waterschappen wel maatregelen nemen. Over de wijze waarop wordt overlegd met de betrokken overheden en met de organisaties die zich inspannen om bevers weer terug in Nederland te krijgen.

Veldproef Muskusratten

De waterschappen startten in 2013 met een grootschalig wetenschappelijk onderzoek, waarin onder andere onderzocht is hoe de muskusrattenbestrijding goedkoper, effectiever en diervriendelijker kan. In het eerste kwartaal van 2017 vindt in de laatste proefgebieden de eindinspectie plaats van schade door muskusratten.

De resultaten van het onderzoek vormen samen met de monitoringsresultaten over 2016 en 2017 de basis voor de toekomstige bestrijdingsstrategie. Voorlopig blijft de huidige strategie van kracht: vlakdekkend/jaarrond bestrijden. Dat houdt in dat iedere watergang minimaal één keer per jaar gecontroleerd wordt.

Voor meer informatie over muskus- en beverrattenbestrijding kunt u contact opnemen met de Unie van Waterschappen.    

Muskusratten- bestrijder als beroep

MENU

Beroepsprofiel muskusrattenbestrijder

Een Muskusrattenbestrijder is iemand die zich bezighoudt met het vangen en tellen van muskusratten. Elke Muskusrattenbestrijder heeft zijn eigen werkgebied, zijn rayon. Eerst spoort de Muskusrattenbestrijder de muskusratten op. Aanwijzingen voor de aanwezigheid van muskusratten zijn bijvoorbeeld voedselresten, uitgegraven zand, looppaadjes en zwembanen. Vervolgens kijkt de Muskusrattenbestrijder waar de pijpingangen onder water zich bevinden. Daar plaatst hij klemmen, vangkooien of fuiken. Een paar dagen later controleert de Muskusrattenbestrijder het vangmateriaal. Zitten er muskusratten in de vallen, dan leegt hij ze. Beschadigde vallen repareert de Muskusrattenbestrijder. Als het water te hoog staat, bevinden de muskusratten zich op het land. De Muskusrattenbestrijder vangt ze dan niet met vallen, maar hij schiet ze af. De Muskusrattenbestrijder registreert de (bij)vangsten en zijn tijdsbesteding en rapporteert dit aan de Rayonambtenaar. Bovendien houdt de Muskusrattenbestrijder informatie bij over de waterstaatkundige inrichting van het werkgebied en de ontwikkelingen op zijn vakgebied. Om Muskusrattenbestrijder te worden, hoeft niet per se een opleiding gevolgd te worden. Belangrijk is wel dat een Muskusrattenbestrijder affiniteit heeft met de natuur en het niet erg vindt om veel in de buitenlucht te werken. Een groene MBO-opleiding is relevant. Soms wordt ook naar ervaring gevraagd.

Nieuws

MENU

Unielijst van invasieve exoten uitgebreid

14 juli 2017

De Europese Unielijst van invasieve exoten is, met goedkeuring van de Europese Commissie, aangevuld met 12 soorten, waaronder de muskusrat. Op de Unielijst staan diersoorten en waterplanten die in delen van de Europese Unie schade (kunnen) toebrengen aan de biodiversiteit of ecosysteemdiensten.

 Voor deze soorten geldt een Europees verbod op bezit, handel, kweek, transport en import. Ook moeten lidstaten van de Europese Unie in de natuur aanwezige populaties opsporen en verwijderen. De Unielijst is een dynamische lijst. Op basis van risicobeoordeling kunnen soorten aan de lijst worden toegevoegd. Ook kunnen soorten weer van de lijst afgehaald worden als Europese regulering geen voordelen meer biedt. Naar verwachting zullen de komende jaren meerdere invasieve exoten op de lijst terechtkomen.  

Veldproef: levend vangen

20 maart 2017

In de proefgebieden Dinteloord en Lelystad werd de afgelopen 3 jaar een proef Objectbescherming gehouden: muskusratten werden alleen gevangen als zij in kades en dijken werden aangetroffen. Buiten de kades en dijken werden muskusratten in deze proefgebieden 3 jaar lang niet bestreden.

 Muskus- en beverratten vormen een bedreiging voor de veiligheid van de dijken, want daarin graven ze uitgebreide gangenstelsels. De waterschappen startten in 2013 met een grootschalig wetenschappelijk onderzoek waarin onder andere werd onderzocht hoe de muskusrattenbestrijding goedkoper, effectiever en met nog minder dierenleed kan.

Van 6 tot 17 maart zijn er in Dinteloord en Lelystad muskusratten levend gevangen en gemerkt. Bij het merken krijgt de muskusrat in beide oren een oormerkje met een uniek nummer. De werkzaamheden vinden plaats volgens een door de Dieren Experimenten Commissie goedgekeurd DEC-protocol. De medewerkers die deze merkjes aanbrengen zijn hiervoor speciaal opgeleid.

Het doel van het aanbrengen van de oormerkjes is om een gemerkte populatie muskusratten op te bouwen. De terugvangsten geven vervolgens informatie over zowel migratie van individuele dieren als een indicatie van de omvang van de populatie in de beide proefgebieden.

Vanaf 20 maart wordt in beide proefgebieden de reguliere muskusrattenbestrijding hervat. De populatie wordt weer teruggebracht naar het beginniveau.

Veldproef: resultaten Lelystad-West

15 februari 2017

In de proefgebieden Dinteloord en Lelystad werd de afgelopen 3 jaar een proef Objectbescherming gehouden: muskusratten werden alleen gevangen als zij in kades en dijken werden aangetroffen. Buiten de kades en dijken werden muskusratten in deze proefgebieden 3 jaar lang niet bestreden.

 Het grootste deel van het onderzoek muskusrattenbeheer, dat van 1 april 2014 tot 1 april 2017 loopt in Lelystad-West, is nu afgerond. De data over schade, vangsten en populatie die tijdens de proef Objectbescherming verzameld is, wordt vergeleken met de overige resultaten uit de veldproef Muskusratten. In deze landelijke veldproef onderzoeken de waterschappen of muskusrattenbeheer efficienter, goedkoper en met minder dierenleed uitgevoerd kan worden.

Onderzoek

Uit het onderzoek in Lelystad is gebleken dat als muskusratten buiten kades en dijken niet bestreden worden, de populatie muskusratten aanzienlijk toeneemt. Daarnaast nam ook het aantal meldingen van gesignaleerde muskusratten en schade door muskusratten sterk toe.

Resultaten

In het eerste kwartaal van 2017 vindt in de laatste proefgebieden in Nederland de eindinspectie plaats van schade door muskusratten. De resultaten van het onderzoek vormen samen met de monitoringresultaten over 2016 en 2017 de basis voor de toekomstige bestrijdingsstrategie. De resultaten komen in de loop van 2018 beschikbaar. Vanaf 20 maart 2017 wordt in de proefgebieden de reguliere muskusrattenbestrijding hervat.

Daling muskusratvangsten, toename beverratvangsten

30 januari 2017

In 2016 is het aantal muskusratvangsten gedaald. Het aantal gevangen beverratten is toegenomen tot bijna 1.900. Muskus- en beverratten worden door de waterschappen bestreden omdat de dieren een risico vormen voor de veiligheid van waterkeringen.

 Het aantal gevangen muskusratten daalde met 9%, er werden 81.125 muskusratten gevangen. Er werden 1.897 beverratten gevangen, een toename van 56%. Zo'n 93% van de vangsten vindt plaats in een strook van 10 kilometer langs de grens met Duitsland. Door een gerichte aanpak langs de Duits-Nederlandse grens wordt voorkomen dat beverratten zich over heel Nederland verspreiden.

Beverratten

Het aantal beverratten, een uit Zuid-Amerika afkomstig dier, is in Duitsland sterk toegenomen door de zachte winters van de afgelopen jaren. Gevolg is dat de instroom in Nederland ook is toegenomen. In Duitsland wordt de beverrat nu nog niet consequent bestreden. De beverrat werd in 2016 opgenomen op de Europese lijst van Invasieve soorten. Dat zal hier naar verwachting verandering in gaan brengen.

Bijvangsten

Het aantal bijvangsten is in 2016 gedaald ten opzichte van 2015. In 2016 werden er 7.025 dieren bijgevangen, waarvan 2.513 bruine ratten. Nu in grote delen van Nederland de populatie muskus- en beverratten beter onder controle is, hoeven er minder vangmiddelen te worden uitgezet. Daardoor wordt er ook minder bijgevangen. Ook worden de vangmiddelen continue verder ontwikkeld, om de kans op bijvangsten te verkleinen.

Veldproef

De waterschappen startten in 2013 met een grootschalig wetenschappelijk onderzoek, waarin onder andere onderzocht wordt hoe de bestrijding goedkoper, effectiever en met nog minder dierenleed kan. In het eerste kwartaal van 2017 vindt in de laatste proefgebieden de eindinspectie plaats. De resultaten van het onderzoek vormen samen met de monitoringsresultaten over 2016 en 2017 de basis voor de toekomstige bestrijdingsstrategie.

Otterdeskundige uit Duitsland adviseert waterschappen

17 november 2016

Biologe Geranda Olsthoorn is door de Nederlandse waterschappen uitgenodigd om haar kennis over otters met ruim 60 Nederlandse muskusrattenbestrijders te delen. Olsthoorn geeft adviezen over waar veilig vangmiddelen voor muskusratten kunnen worden geplaatst en hoe otters veilig onder de weg doorgeleid kunnen worden.

 Ondanks dat het goed gaat met de otterpopulatie in Nederland sneuvelen er nog te veel otters in het verkeer. Om dit tegen te gaan hanteren de waterschappen strenge regels voor het plaatsen van vangmiddelen voor muskusratten in de buurt van drukke wegen. Deze regels zijn vastgelegd in werkinstructies die in heel Nederland door bestrijders worden gehanteerd.

Gedrag otters

Er is onvoldoende bekend of de aanwezigheid van vangmiddelen voor muskusratten op bepaalde locaties voor otters van invloed is om onveilige routes te kiezen. Bijvoorbeeld dat otters niet onder een weg doorgaan waar een vangmiddel geplaatst is, maar over de gevaarlijke drukke weg heen hun route kiezen. Ook onderdoorgangen waar geen vangmiddelen staan komen aan bod: hier is de uitdaging om de otter te verleiden gebruik te maken van de veilige onderdoorgang, in plaats van de drukke weg.

Meer kennis

Daarom is besloten om nog meer kennis te halen over de combinatie otters, vangmiddelen voor muskusratten en drukke wegen. Kennis die aanwezig is bij de Nederlandse biologe Geranda Olsthoorn. Zij woont in de Duitse deelstaat Mecklenburg-Vorpommern en doet daar onderzoek naar de otter. Deze deelstaat heeft de hoogste populatie otters in Duitsland en de hoeveelheid verkeersslachtoffers onder de otter was daar zeer hoog.

Kritische locaties

In opdracht van de deelstaat onderzocht Geranda Olsthoorn circa 4.000 kritische locaties waar verhoudingsgewijs veel otters werden doodgereden, zoals viaducten, bruggen en drukke wegen, en ze bracht advies uit over noodzakelijk te nemen maatregelen. Geranda Olsthoorn wordt inmiddels als een autoriteit gezien op het gebied van het veilig passeren van wegen door otters.

Muskusratvangsten in 2015 gedaald

26 januari 2016

In 2015 is het aantal muskusratvangsten gedaald tot onder de 90.000. Het aantal gevangen beverratten is echter opgelopen tot ruim 1.200.

 Muskus- en beverratten worden gevangen omdat zij een risico vormen voor de veiligheid van waterkeringen. Het aantal gevangen muskusratten is landelijk met ruim 6% gedaald tot 88.650. Er zijn regionale verschillen maar de trend is dat de ingezette daling zich voortzet.

Beverratten

De beverratvangsten zijn in 2015 met 16% toegenomen tot 1.212. De vangsten concentreren zich in het grensgebied met Duitsland, 90% van de vangsten vindt plaats in een strook van 5 kilometer langs de grens met Duitsland. De beverrat, een uit Zuid-Amerika afkomstig dier, heeft in de Europese winters een hoog sterftecijfer, door de zachte winters van de afgelopen jaren is de populatie in Duitsland en daarmee de instroom in Nederland sterk toegenomen.

Lijst invasieve soorten

Medio februari 2016 wordt de Europese lijst van Invasieve soorten van kracht. De beverrat is opgenomen op deze lijst. In Duitsland wordt de beverrat nu nog niet consequent bestreden, de opname op de Europese lijst zal hier naar verwachting verandering in gaan brengen.

Contact met Duitsland over beverrattenbestrijding

18 maart 2015

Heiko Fritz, medewerker van Landwirtschafskammer Niedersachsen is in Nederland om zich te laten informeren over de beverrattenbestrijding in Nederland. Hij vaart mee op de Overijsselse Vecht, waar net over de grens met Duitsland veel beverratten worden gevangen.

 Met de Landwirtschaftskammer Niedersachsen wordt overlegd over een gezamenlijk op te zetten project voor beverratbestrijding in het grensgebied van Niedersachsen en Groningen, Drenthe en Overijssel. Het doel is om zowel de schade door beverratten in Duitsland als de instroom van beverratten in Nederland te beperken.

Beverratbestrijding

In Nederland is al veel ervaring met beverratbestrijding door de waterschappen. In Duitsland is de beverrat bejaagbaar wild en hierdoor wordt hij uitsluitend op kleine schaal bejaagd door jagers.

Invasieve uitheemse soorten

De Unie van Waterschappen maakt zich er sterk voor dat de beverrat wordt opgenomen op de Europese lijst van invasieve soorten. Door het Europees Parlement is eind 2014 een verordening "betreffende de preventie en beheersing van de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse soorten" vastgesteld. In 2015 wordt door de Europese Commissie een lijst vastgesteld van voor de Europese Unie zorgwekkende invasieve uitheemse soorten.

Waarom eten we muskusratten niet op?

17 februari 2015

Wat doen jullie met de muskusratten die worden gevangen? Waarom bieden jullie het vlees niet aan bij restaurants? Regelmatig krijgt de muskusrattenbestrijding vragen over het verwerken van het vlees van muskusratten.

 Deze week trok een CDA-politicus de nodige aandacht met zijn standpunt dat het zonde is om ‘120.000 kilo gezond vlees weg te gooien’. Een sympathieke gedachte, maar toch kunnen en willen de waterschappen die verantwoordelijk zijn voor het bestrijden van schade door muskusratten hier niet aan meewerken.

Muskusratten niet geschikt voor consumptie

De waterschappen kunnen het vlees van muskusratten niet aanbieden voor consumptie, omdat het niet voldoet aan de eisen van voedselveiligheid. Muskusratten worden gevangen om schade aan het hele watersysteem van dijken, oevers, kanaal- en slotenstelsels te voorkomen.  De klemmen en vangkooien die worden gebruikt voor het vangen van de dieren worden regelmatig gecontroleerd, maar de exacte tijd dat de muskusrat dood is gegaan, is meestal onbekend.

Populatie zo klein mogelijk houden

Ook willen de waterschappen het vlees van muskusratten niet aanbieden, omdat ze geen vraag naar muskusratten willen creëren. Als er een vraag naar muskusratten gaat ontstaan, is er ook behoefte aan aanwas, mogelijk zelfs aan het terugverdienen van gemaakte investeringen. De beheerorganisatie en de waterschappen willen de populatie juist zo klein mogelijk houden, zodat er zo weinig mogelijk schade kan ontstaan aan het watersysteem én daarmee ook zo min mogelijk dieren gedood hoeven te worden.

Filmpjes over muskusrattenbestrijding

26 november 2014

De waterschappen hebben samen met de Unie van Waterschappen 4 korte filmpjes gemaakt rond de thema’s ‘Veiligheid’, ‘Het werk’, ‘Onderzoek’ en ‘Muskusrattenbestrijders’.

 De filmpjes geven per thema een actuele inkijk in het hoe en waarom van muskusrattenbestrijding. De filmpjes zijn te bekijken op het YouTube-kanaal van de Unie van Waterschappen. De filmpjes zijn ook gebundeld in de langere film 'Onze dijken heel houden'. Deze film wordt als voorlichtingsfilm gebruikt.

Filmpjes

MENU

Documenten

MENU

Jaarverslagen

Het werk van de bestrijders wordt in een landelijke vangstregistratie vastgelegd. Muskusrattenvangers kunnen gegevens direct in het veld invoeren. De ontwikkelingen kunt u nalezen in de jaarverslagen.

Onafhankelijk onderzoek

Hoe gevaarlijk is een gangenstelsel voor een dijk? Hoeveel economische schade veroorzaken muskus-en beverratten? Kan het werk effectiever worden ingericht? Vragen die zijn onderzocht en vastgelegd in diverse rapporten.

Overig

Overige informatie over muskusrattenbestrijding in Nederland.

Contact

MENU

Colofon

Dit is een website van de Unie van Waterschappen.

Productie en beheer

Tamar Sleven

Webredactie en content

Lars de Kruijf

Concept, vormgeving en achtergrondfoto

Tamar Sleven

Webdevelopment

Julius Keijzer, Vectrus Internet

Bestrijdingsorganisaties in Nederland

Waterschap Zuiderzeeland
Waterschap Scheldestromen
Wetterskip Fryslân
Waterschap Limburg

Bestrijdingsorganisatie Noordoost Nederland

Drents Overijsselse Delta
Vechtstromen
Hunze en Aa’s
Noorderzijlvest

Muskusrattenbeheer Brabantse waterschappen

Aa en Maas
Brabantse Delta
De Dommel

Muskusrattenbeheer West- en midden-Nederland

Hollands Noorderkwartier
Rijnland
Delfland
Schieland en de Krimpenerwaard
Amstel, Gooi en Vecht
De Stichtse Rijnlanden

Muskusrattenbeheer Rivierenland

Rivierenland
Hollandse Delta
Rijn en IJssel
Vallei en Veluwe


Heeft u een vraag over muskus- en beverrattenbestrijding in uw omgeving, of wilt u telefonisch melding doen? Neem dan contact op met uw eigen waterschap.
Contactgegevens waterschappen